حقوق قانون -وکیل و مشاوره حقوقی - ثبت

یکی از جنجال برانگیزترین قوانین در تمام نقاط دنیا قوانین مربوط به خانواده و روابط زوجین است.

امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته با توجه به تحولات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تمایل قانونگذار به سمت تعادلی با اعمال تبعیض مثبت به نفع زنان و کودکان به جهت شرایط خاص این گروه شکل گرفته است.

در کشور ما از زمان تدوین قانون مدنی ریشه اصلی روابط زوجین و نیز ابوین با فرزندان کاملا منطبق بر فقه شیعی بوده به نحوی که عباراتی از قانون دقیقا ترجمه متون فقهی است که این امر به رغم تحولات اجتماعی از سال ۱۳۰۴ تاکنون اصلاح زیادی نگردیده است.

در قانون مزبور تعادل میان زوجین کاملا متاثر از شرعی است که حقوق و تکالیف دارای موازنه ای با یکدیگر هستند.

برای این که دو انسان مجذوب و مکمل یکدیگر شوند و بتوانند با تفاهم و توافق و همفکری و همدردی، عمری را در کنار یکدیگر بگذرانند و برای خود و فرزندان، اسباب سعادت و سلامت فراهم سازند، شرط اصلی و اساسی، علاقه و دلبستگی آنها به یکدیگر است.شرط علاقه و دلبستگی آنها به یکدیگر این است که در هیچ یک از طرفین ، عللی که موجب نفرت و عدم اتحاد می شود، وجود نداشته باشد. در اسلام سعی بر این است که انتخاب از روی بینش و آگاهی باشد و پیوندی مستحکم میان دو عضو اصلی خانواده پدید آید و آنها بتوانند تمام عمر را در کنار یکدیگر به خوشی و شادکامی بگذرانند و تا آن جا که ممکن است، ایدآل و مطلوب یکدیگر باشند. پاره ای از نقایص و عیوب هستند که اگر قبل از ازدواج از چشم زن یا شوهر مخفی مانند و بعد آشکار شوند، به آنها حق فسخ ازدواج می دهند و نیازی به طلاق و تشریفات آن نیست.

نفقه زوجه از جمله مواردی است که پس از جاری شدن عقد بین زوجین برعهده مرد است. ممکن است در مورد نفقه و شرایط آن سوالا تی مطرح شود که در زیر به برخی از این سوالا ت پاسخ گفته شده است.

▪ نفقه زوجه شامل چه مواردی است؟

ـ مسکن و البسه و غذا و اثاث منزل و دارو و هزینه های درمان و خدمتکار.

▪ آیا شوهر ملزم به تهیه خادم در منزل برای زوجه است؟

ـ در صورتی شوهر ملزم به استخدام خادم در جهت انجام امورات منزل است که زوجه عادت به داشتن خدمتکار داشته است.

در جامعه ای که حق طلاق به مرد قدرت و اختیاری بخشیده است که حتی بدون ارائه هیچ دلیل و مدرکی قادر به طلاق دادن زن خود است، بسیاری از زنان هم ناچارند با درگذشتن از حقوق قانونی خود نظیر مهریه و حتی نفقه موفق به گرفتن طلاق از همسران خود شوند.

نتایج تحقیقی که از سوی مرکز مشارکت زنان انجام شده، نشان می دهد ۶۸ درصد از زنان مطلقه جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق، مهریه خود را به هنگام طلاق دریافت نکرده اند و ۴۱ درصد از زنان برای گرفتن طلاق مجبور به گذشتن ازمهریه خود شده و بیش از ۸۹ درصد از زنان طلاق گرفته نیز هیچ نفقه ای دریافت نکرده اند.هرچند بعد از طلاق تکلیف مرد به پرداخت نفقه به زن از عهده وی خارج می شود، اما در طول زندگی مشترک نیز بسیاری از زنان از دریافت حقوق قانونی و شرعی نفقه محرومند به گونه ای که علت ۶۹ درصد مراجعه زنان به دادگاه های خانواده دریافت نکردن نفقه از سوی همسران خود است.

خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسانی است و به تجربه ثابت شده کودک در محیط و فضای خانوادگی سالم بهتر رشد می کند و تکامل و تعالی می یابد.

فرزندانی که در محیط خالی از عشق و دلبستگی خانوادگی تربیت و بزرگ شوند در معرض بحرانهای عاطفی و روحی بسیاری قرار خواهند گرفت . بنابراین با وصف آنکه موسسات خیریه قانونا موظف به نگهداری کودکان بی سرپرست هستند مقنن با تصویب مقررات قانونی خاص سرپرستی کودکان بی سرپرست را تحت شرایطی به زوجین بدون فرزند واگذار می کند تا آنان در دامان پرمهر و عطوفت پدر و مادر مجازی خود پرورش یافته و بتوانند در آینده پذیرای مسوولیتی خطیر در جامعه اسلامی باشند.

● تعریفی از نفقه

طبق ماده ی ۱۱۰۷ ق.م ایران نفقه عبارتست از همه ی نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن .البسه .غذا .اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و هر آنچه را به صورت عادت یا احتیاج لازمه ی زندگی وی باشد .

البته قانون میزان دقیقی برای نفقه مسخص نکرده و بیان نکرده که مثلا نفقه ی روزانه ی زن بیست هزار تومان باشد بلکه نفقه را بر مبنای نیاز های متعارف و متناسب با وضعیت زن و منطبق با عرف زمان و مکان زندگی زوجین دانسته است .

درایجاد بنیادهای اجتماعی اسلامی ، نیروهای انسانی که تاکنون درخدمت استثمار همه جانبه خارجی بودند هویت اصلی وحقوقی انسانی خود راباز می یابند ودراین بازیابی طبیعی است که زنان به دلیل ستم بیشتری که تاکنون از نظام طاغوتی متحمل شده اند استیفای حقوق آنان بیشتر خواهد بود

خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد وتعالی انسان است و توافق عقیدتی و آرمانی درتشکیل خانواده که زمینه ساز اصلی حرکت تکاملی و رشدیابنده انسان است اصل اساسی بوده و فراهم کردن امکانات جهت نیل به این مقصود از وظایف حکومت اسلامی است . زن در چنین برداشتی از واحد خانواده ، از حالت « شیئی بودن » و یا « ابزار کار بودن » در خدمت اشاعه مصرف زدگی و استثمار ، خارج شده و ضمن بازیافتن و ظیفه خطیر و پرارج مادری در پرورش انسان های مکتبی پیش آهنگ و خود هم رزم مردان در میدان های فعال حیات می باشد ودرنتیجه پذیرای مسئولتی خطیرتر ودر دیدگاه اسلامی برخوردار از ارزش و کرامتی والاتر خواهد بود .

باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران " ایسکانیوز" با هدف رفاه حال مردم عزیز ایران و ایرانیان مقیم خارج از کشور در قالب طرحی نو، اقدام به انتشار و انعکاس مسایل حقوقی و قضایی کرده است .

این طرح خدمتی در خور برای جامعه به شمار می رود و شهروندان می توانند بیش از پیش با حقوق خود آشنا شوند و بنا به اظهار رییس قوه قضاییه با آشنایی مردم با قوانین موضوعه از مراجعات شهروندان به مراجع قضایی کاسته می شود.

اکثر اوقات برای مردم این سوال پیش می آید که شرایط دوازده گانه مندرج در قباله ازدواج چیست و چه مفهومی دارد؟ آیا این شرایط قابل اعمال است؟ ضمانت اجرای آن چیست؟ آیا محاکم به این شرایط توجه می کنند؟ آیا اگر آقایان حاضر به امضای این شرایط نشوند، حقی از بانوان پایمال می شود؟ ...؟

این طرح خدمتی در خور برای جامعه به شمار می رود و شهروندان می توانند بیش از پیش با حقوق خود آشنا شوند و بنا به اظهار رییس قوه قضاییه با آشنایی مردم با قوانین موضوعه از مراجعات شهروندان به مراجع قضایی کاسته می شود.

در این شماره درباره نسب مطالبی را به اطلاع خوانندگان عزیز می رسانیم.

تولد هر انسانی ناشی از ارتباط زن و مردی است که او را به وجود آورده اند. این تولد یک نوع ارتباط طبیعی بین طفل و به وجود آورندگان او ایجاد می کند که در اصطلاح حقوقی نسب نامیده می شود.

این طرح خدمتی در خور برای جامعه به شمار می رود و شهروندان می توانند بیش از پیش با حقوق خود آشنا شوند و بنا به اظهار رییس قوه قضاییه با آشنایی مردم با قوانین موضوعه از مراجعات شهروندان به مراجع قضایی کاسته می شود.

در این شماره درباره نفقه و چگونگی طرح دادخواست مطالبی را به اطلاع خوانندگان عزیز می رسانیم.

● تعریف نفقه زوجه:

نفقه عبارت است از تامین هزینه زندگی زن که شامل خانه، اثاثیه منزل، غذا، لباس، دارو و درمان از زمان عقد دایم که بر عهده زوج است.

● بررسی حضانت فرزند توسط مادر (موضوع اصلاحیه ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی)

واگذاری حضانت فرزند پسر به مادر بدون تأمین نفقه واقعی ستمی جدید بر مادران است

اصلاحیه ماده ۱۱۶۹ و واگذاری حق حضانت فرزند پسر تا سن ۷ سالگی به مادر بازتابهای مختلفی را در جامعه داشته است و به نظر می رسد در آینده نزدیک نیز باید شاهد بازتابهای بیشتری هم باشیم. آنچه در ذیل می آید یادداشتی است که توسط شهناز سجادی، وکیل دادگستری و کارشناس امور حقوقی در ارتباط با اصلاحیه ماده ۱۱۶۹ برای صفحه حقوقی روزنامه آفتاب یزد ارسال کرده است. امیدواریم با این یادداشت ابهامات حقوقی این ماده تا حدودی برای شما خوانندگان روشن شده باشد.

مهریه یکی از حقوق زنان است که طبق قانون و شرع از همان لحظهء عقد بین زن و مرد ایجاد می شود، زن می تواند آن را از شوهر خود بخواهد اما طبق روال رایج زن در هنگام وقوع طلاق می تواند مهریهء خود را دریافت دارد و با درخواست مهریه این نظر به اثبات می رسد که او قصد طلاق دارد. دریافت مهریه به دو صورت است:

۱) به صورت دادن دادخواست به دادگاه

۲) دریافت مهریه از طریق ادارهء ثبت.

دریافت مهریه از طریق ثبت، یکی دیگر از روش های دریافت مهریه از سوی زن در صورت رسمی بودن عقدنامه است. دفتر رسمی تنظیم کنندهء سند ازدواج شایستگی اقدام جهت صدور برگی می کند که در آن دستور اجرا نوشته شده (که اصطلاحائ به آن اجراییه می گویند)، نسبت به مهریهء مورد درخواست زن را دارد و برابر آن زن با رفتن به دفترخانه ای که ازدواج در آن ثبت شده، تقاضای دریافت مهریهء خود را می کند و به دنبال آن دفترخانه به شوهر اطلاع می دهد که همسر او تقاضای اجرای بندهای سند ازدواج خود را دارد و چنان چه شوهر حاضر به پرداخت مهریه نباشد زن می تواند مالی از شوهر را برای بازداشت معرفی کند و باید برابر قانون جزو لوازمی نباشد که توقیف آن ها ممنوع است که اصطلاحائ به این اموال مستثنیات دین می گویند مال معرفی شده از طریق اجرای ثبت به نفع زن توقیف می شود و چنانچه شوهر فاقد مال بوده و یا کارمند یکی از ادارات دولتی و یا شرکت های خصوصی باشد به تقاضای زن یک سوم از حقوق وی تا پرداخت کل مهریه به نفع زن توقیف می شود و در صورتی که مهریه جزو اموالی که قابلیت انتقال را دارند، باشد (اموال منقول) مانند سکه و زیورآلات و...

پیر زن اشک می ریخت و می گفت: «والله به خدا از نداریه؛ اگه داشتم به هر کم و بیشی می ساختم و خرج عروس و نوه هام رو می دادم.»

زن ادامه داد: «پسرم ماهی یک بار می آد و مثل جن غیب می شه. الان ۲ساله که زن ناخوشش و دو تا بچه ۴ و ۵ ساله اش پیش من هستند.» با التماس نگاه کرد به جناب سروان و گفت: «دزدی نکنم چه کنم؟» جناب سروان نگاهش کرد و گفت: «کار کن، مستخدمی، نمی دونم هر کار به جز دزدی.»

اولین قوانین ایران در زمینه حقوق خانواده که جزیی از قانون مدنی بود در سال ۱۳۱۰ تصویب شد.

پیشینه طرح قانون خانواده، اما به سال ۱۳۲۸ بر می گردد. در آن سال یک زن حقوقدان و وکیل ایرانی در کتاب «انتقاد قوانین اساسی و مدنی و کیفری ایران از نظر حقوق زن»، قوانین مربوط به خانواده، جزا و انتخابات را نقد کرده و به بررسی آنها پرداخته بود. انتشار کتاب مزبور، چنان تاثیری در جامعه آن زمان داشت که واکنش رئیس شهربانی کل کشور، معاون وزارت فرهنگ وقت، و مقامات امنیتی را برانگیخت. بدین ترتیب این کتاب، باب بحث در مورد قوانین خانواده را گشود. کتاب انتقاد شامل سه بخش بود که در بخش دوم به نقد قوانین مدنی چون موانع نکاح، مهر، حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر، طلاق، نگهداری اطفال، قیمومیت، ارث و تابعیت زن پرداخته بود.این کتاب با توجه به زمانبر بودن اصلاح قوانین، به زنان ایرانی توصیه می کرد؛ «تا زمانی که قوانین مربوط به تشکیل خانواده ما اصلاح نشده ضمن عقد ازدواج، شرط بگذارند...»

طبق ماده۱۰۵۹ قانون مدنی ایران نكاح زن مسلمان ایرانی با مرد غیرمسلمان جائز نیست و براساس ماده۱۰۶۰ همین قانون ازدواج زن ایرانی با تبعه خارجی در مواردی هم كه مانع قانونی نداشته باشد، موكول به اجازه مخصوص از طرف دولت ایران است حتی دولت می تواند براساس ماده۱۰۶۱ قانون مدنی ازدواج بعضی مستخدمین و مأمورین رسمی و محصلین دولتی را با زنی كه دارای تابعیت خارجی باشد موكول به اجازه مخصوص كند و الا هر فرد خارجی كه بدون اجازه قانونی با زن ایرانی ازدواج كند به حبس تأدیبی از یك تا ۳سال محكوم خواهد شد. در این مبحث به قوانین و مقرراتی اشاره خواهیم كرد كه به موجب آن بانوان ایرانی می توانند با مردان خارجی (غیرایرانی) ازدواج كنند. طبق ماده یك آیین نامه اجرایی زناشویی بانوان ایرانی با اتباع خارجی و در اجرای ماده۱۰۶۰ قانون مدنی به وزارت كشور اجازه داده شده است در صورت رعایت مقررات مربوطه به بانوان ایرانی اجازه ازدواج داده شود. این مقررات عبارتند از:

● مهریه: مهریه مال معین یا چیزی است كه قائم مقام مال است كه در عقد نكاح بر ذمه مرد قرار میگیرد و در صورت مطالبه زن، وی مكلف است مهریه اش را بپردازد و این حق ارتباطی به طلاق و نفقه ندارد.

● چگونگی اقدام زوجه برای اخذ مهریه

اگر مهریه وجه نقد یا در حكم نقد مانند سكه و طلا باشد زن با در دست داشتن سند رسمی ازدواج میتواند به دفتر ازدواج و یا دایره اجرای ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج) مراجعه و در فرم خاصی كه در آن دایره موجود است تقاضای صدور اجرائیه كند.

● ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی چه میگوید :

ماده ۱۱۰۷ نفقه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسكن ، البسه ، غذا ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض . ( مصوب ۱۹/۸/۱۳۸۱ )

بصورت مشخص و از نظر حقوقی بلحاظ نظر تصویب كنندگان ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی هر مرد در جمهوری اسلامی ایران مایحتاج زندگی زن را باید به فراخور احوالات و سطح زندگی زن فراهم كند و با بیان مصادیق این مایحتاج تا مطرح كردن خادم برای زن پیش رفته است .

Article

(Every one has the right

.to a nationality

(No one shall

be arbitrarily deptived

of his nationality

nor denied the

right to change

.his nationality

۱) هر كسی حق داشتن یك تابعیت را دارد.

۲) هیچكس را نمی توان خودسرانه از تابعیتش یا از حق تغییر تابعیتش محروم كرد.

حق داشتن تابعیت و تغییر آن به تابعیت دیگر از مباحث مهم حقوق بین الملل خصوصی است كه اوضاع حقوقی فرد را به لحاظ زندگی شخصی و اجتماعی در امور بین المللی تعریف می كند حقوق بین الملل خصوصی آنگاه مطرح می شود كه در رابطه های حقوقی فرد، عنصر خارجی و بین المللی مطرح شود بر اساس همین عنصر بین المللی، مجموعه قوانین بین الملل خصوصی هر كشوری بر اساس مبانی گرفته شده از فرهنگ، دین و سنت آن كشور، قانونمندی مشخصی را تعریف كرده اند.

یکی از جنجال برانگیزترین قوانین در تمام نقاط دنیا قوانین مربوط به خانواده و روابط زوجین است. امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته با توجه به تحولات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تمایل قانونگذار به سمت تعادلی با اعمال تبعیض مثبت به نفع زنان و کودکان به جهت شرایط خاص این گروه شکل گرفته است.

مهریه مال معین یا چیزی است كه قائم مقام مال است كه در عقد نكاح بر ذمه مرد قرار میگیرد و در صورت مطالبه زن، وی مكلف است مهریه اش را بپردازد و این حق ارتباطی به طلاق و نفقه ندارد.

● چگونگی اقدام زوجه برای اخذ مهریه :

اگر مهریه وجه نقد یا در حكم نقد مانند سكه و طلا باشد زن با در دست داشتن سند رسمی ازدواج میتواند به دفتر ازدواج و یا دایره اجرای ثبت (مستقر در اداره ثبت اسناد محل وقوع ازدواج( مراجعه و در فرم خاصی كه در آن دایره موجود است تقاضای صدور اجرائیه كند.

خانواده واحد بنیادین جامعه و كانون اصلی رشد و تعالی انسانی است ، و به تجربه ثابت گردیده كه كودك در محیط و فضای خانوادگیِ سالم بهتر رشد نموده و تكامل و تعالی می یابد . بدیهی است فرزندانی كه در محیط خالی از عشق و دلبستگی خانوادگی تربیت و بزرگ شوند در معرض بحرانهای عاطفی و روحی بسیاری قرار خواهند گرفت . لذا با وصف آنكه مؤسسات خیریه قانوناً مؤظف به نگهداری كودكان بی سرپرست می باشند مقنن با تصویب مقررات قانونی خاص سرپرستی كودكان بی سرپرست را تحت شرایطی به زوجین فاقد فرزند واگذار تا آنان در دامان پرمهر و عطوفت پدر و مادر مجازی خود پرورش یافته و انشاء اله بتوانند در آینده پذیرای مسئولیتی خطیر در جامعه اسلامی گردند.

●ماده ۱ :

به كلیه اختلافات مدنی ناشی از امر زناشویی و دعاوی خانوادگی و امور مربوط به صغار از قبیل نصب و عزل قیم و ضم و امین در دادگاههای شهرستان و در نقاطی كه دادگاه شهرستان نباشد در دادگاه بخش رسیدگی می شود رسیدگی به امور مذكور در تمام مراحل دادرسی بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی خواهد بود.

●ماده واحده :

از تاریخ تصویب این قانون زوجهایی كه قصد طلاق و جدایی از یكدیگر را دارند بایستی جهت رسیدگی به اختلاف خود به دادگاه مدنی خاص مراجعه و اقامه دعوی نمایند. چنانچه اختلاف فیمابین از طریق دادگاه و حكمین ، از دو طرف كه برگزیده دادگاهند ( آنطور كه قرآن كریم فرموده است ) حل و فصل نگردید دادگاه با صدور گواهی عدم امكان سازش آنان را به دفاتر رسمی طلاق خواهد فرستاد ، دفاتر رسمی طلاق حق ثبت طلاقهایی را كه گواهی عدم امكان سازش برای آنها صادر نشده است ، ندارند . در غیر اینصورت از سر دفتر خاطی ، سلب صلا حیت به عمل خواهد آمد.

همه دختران جوانی که هنگام عقد با امیدواری به تعداد سکه های خود در مقابل عبارت «مهریه» نگاه می کنند، این امیدواری وجود دارد که روزی، روزگاری اگر همسرشان پا را از مسیر عدالت بیرون بگذارد، با به اجرا گذاشتن مهریه او را سر به راه کرده و حق و حقوق خود را از او مطالبه کنند. این امیدواری با افزایش میزان سکه های طلا و نیز زیاد بودن اموال داماد بیشتر می شود، اما دادگاه های خانواده هر روز چهره های غم گرفته و اندوهگینی را به خود می بیند که از طرفی هم میزان سکه های آنها بالاست و هم این که همسران آنها دارای مال و اموال فراوانی هستند. اغلب این زنان مجبور می شوند در نهایت به پیش قسط هایی اندک و قسط های ماهی یک سکه قناعت کنند.